Θεωρῶ ἰδιαίτερη εὐλογία πού ἀξιώθηκα καί πάλιν νά ἔλθω στήν Ζάκυνθο μέ τήν πρόσκληση τοῦ ποιμενάρχου αὐτῆς κ. Χρυσοστόμου καί νά συμμετάσχω σέ αὐτήν τήν εὐχαριστιακή σύναξη στήν μνήμη τοῦ ἁγίου Διονυσίου τοῦ προστάτου αὐτῆς τῆς Νήσου καί ὅλων τῶν Ὀρθροδόξων Χριστιανῶν καί νά προσκυνήσω τό σεπτό καί σεβάσμιο λείψανό του.

1. Ὁ βίος τοῦ ἁγίου Διονυσίου εἶναι γνωστός καί δέν ὑπάρχει ἀνάγκη νά ἐπαναληφθῆ. Εἶναι ἐγγεγραμμένος στίς καρδιές τῶν Ζακυνθηνῶν, ἀλλά καί ὅλων τῶν εὐσεβῶν προσκυνητῶν.

 Μέ πολλή συντομία τό ἀπολυτικίο τοῦ Ἁγίου περιγράφει τούς βασικούς σταθμούς τῆς ζωῆς του: «Τῆς Ζακύνθου τόν γόνον καί Αἰγίνης τόν πρόεδρον, τόν φρουρόν μονῆς τῶν Στροφάδων, Διονύσιον ἅπαντες τιμήσωμεν συμφώνως οἱ πιστοί». Γόνος, λοιπόν, τῆς Ζακύνθου, Πρόεδρος, δηλαδή Ἐπίσκοπος τῆς Αἰγίνης, καί φρουρός, ὡς ἀσκητής τῆς Μονῆς τῶν Στροφάδων. Αὐτοί εἶναι οἱ τόποι ὅπου ἔζησε ὁ Ἅγιος, ὡς νέος, ὡς Ἐπίσκοπος καί ὡς ἀσκητής, ἐρημίτης.

Ὅμως, ἄν καί ἔζησε σέ πολλούς τόπους, ἐν τούτοις ὁ τρόπος τῆς ζωῆς του ἦταν ὁ ἴδιος. Κατά ἕνα τροπάριο πού ψάλαμε σήμερα τό πρωΐ στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου, ὁ ἅγιος Διονύσιος πόθησε τήν ὄντως ζωή, μίσησε τόν βίο τῶν γηίνων, καί ζήλωσε τήν ἔνθεη πολιτεία. Καί συνεχίζει: «Ἐκ νηπίου δέ ταῦτα, συνέσει διέκρινας, καί σαρκός μέν τά πάθη νοΐ καθυπέταξας». (Κάθισμα Ὄρθρου).

Ὁ ζῆλος πρός τόν Θεό ὑπῆρξε μέσα του ἀπό τήν μικρή του ἡλικία. Καί κατόρθωσε τήν ἁγιότητα χρησιμοποιώντας τήν μέθοδο τῶν ἁγίων, τήν ὁποία ἔχει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἤτοι τήν ὑποταγή τῶν παθῶν στόν νοῦ. Τά πάθη εἶναι οἱ ἐνέργειες τῆς ψυχῆς, οἱ ὁποῖες πρέπει νά διευθύνωνται ἀπό τόν καθαρό νοῦ καί ὄχι ὁ σκοτεινός νοῦς νά ὑποταχθῆ στά πάθη. Αὐτή εἶναι ἡ μέθοδος τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς θεώσεως, πού ὀνομάζεται ἄσκηση, ἡσυχαστική ζωή. Ὅλοι σήμερα μιλοῦμε γιά τό τί εἶναι οἱ ἅγιοι καί τί εἶναι ἡ θεωση, ἀλλά πολλοί λίγοι μιλοῦν γιά τό πῶς μπορεῖ κανείς νά γίνη ἅγιος. Αὐτό τό ὑπέδειξε ὁ ἅγιος Διονύσιος. Τά πάθη ὑποτάγησαν στόν ἡγεμόνα νοῦ.

2. Μέ αὐτήν τήν μέθοδο ὁ ἅγιος Διονύσιος ἔκανε τήν ὑπέρβαση στήν ζωή του. Ἡ λέξη ὑπέρβαση ἔχει θεολογική ἀξία καί σημασία καί δέν ἐμπλέκεται σέ κοσμικές καί πολιτικές σκοπιμότητες. Τί ὑπέρβαση βλέπουμε στήν ζωή τοῦ ἁγίου Διονυσίου; Εἶναι αὐτή ἀκριβῶς πού ἀπασχολεῖ κάθε ἄνθρωπο, δηλαδή ὁ πόνος τῆς ἀδικίας, ἡ δέσμευση τοῦ χρόνου καί ὁ φόβος τοῦ θανάτου. 

  

Ὁ ἅγιος Διονύσιος ἔκανε ὑπέρβαση τῆς ἀνθρώπινης δικαιοσύνης μέ τήν φιλανθρωπία καί τήν ἀγάπη. Εἶναι γνωστό τό περιστατικό πού συγχώρησε τόν φονιά τοῦ ἀδελφοῦ του. Ὅμως, αὐτό δέν ἦταν μιά ἀνθρωπιστική, ἀλτρουιστική πράξη, ἀλλά μιά θεολογική ἐνέργεια, ἀποτέλεσμα τῆς θεραπείας τῆς καρδιᾶς του. Ἄλλωστε, ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής θά πῆ ὅτι ἡ ἀγάπη εἶναι ἔκγονος ἀπαθείας. Ἡ ἀνθρώπινη δικαιοσύνη σκοπεύει στήν ἀπονομή τῶν ἴσων, τήν ἀποκατάσταση τῆς κοινωνικῆς ἀδικίας. Ἡ ἀγάπη καί ἡ φιλανθρωπία ὅμως εἶναι ὑπέρβαση τῆς ἀνθρωπίνης δικαιοσύνης καί εἶναι βίωση τῆς δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ. Ὅ ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος θά πῆ: «Μή ἀποκαλέσης τόν Θεόν δίκαιον, ὅτι οὐχ εὑρήσεις τήν δικαιοσύνην αὐτοῦ ἐπί τῆς γῆς». Ὁ Θεός δέν μᾶς τιμώρησε γιά τήν ἁμαρτία μας, ἀλλά μᾶς ἀγάπησε καί μᾶς ἀγαπᾶ, ὑπερβαίνοντας τήν ἀνθρώπινη δικαιοσύνη, καί μάλιστα Αὐτός θυσιάσθηκε γιά μᾶς, μέ τόν ἐπονείδιστο θάνατο τοῦ Σταυροῡ, γιά νά μᾶς ἐλευθερώση ἀπό τόν φόβο τοῦ θανάτου καί νά γίνη τό φάρμακο τῆς ἀθανασίας.

Ἔπειτα, στήν ζωή τοῦ ἁγίου Διονυσίου ἔγινε ὑπέρβαση τοῦ χρόνου ἀπό τό αἰώνιο. Γνωρίζουμε ὅτι ὁ χρόνος εἶναι ὁ τρόπος ὑπάρξεως τῶν κτιστῶν πραγμάτων καί συνδέεται μέ τίς διαδοχικές ἐναλλαγές. Ὅμως, τό αἰώνιο εἶναι τό σταμάτημα, ἡ παύση τοῦ χρόνου, δέν ὑπάρχουν στό αἰώνιο οἱ ἐναλλαγές καταστάσεων καί οἱ χρονικοί περιορισμοί. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος γράφει ὅτι «αἰών ἐστί χρόνος ὅταν στῇ τῆς κινήσεως». Ἔτσι, οἱ ἅγιοι καί οἱ ἄγγελοι ζοῦν στόν αἰώνα.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ ἅγιος Διονύσιος ἔχει τήν δυνατότητα νά βοηθᾶ τούς ἀνθρώπους σέ ὁποιοδήποτε μέρος τῆς γῆς κι ἄν βρίσκωνται. Τώρα εἶναι ἐδῶ, ἀλλά σέ κλάσματα δευτερολέπτου μπορεῖ νά εἶναι στήν Ἀμερική σέ κάποιον πού τόν ἐπικαλεῖται. Καί αὐτό συμβαίνει γιατί ὁ ἅγιος Διονύσιος ζῆ σέ μιά ἄλλη διάσταση χρόνου διαφορετική ἀπό αὐτήν πού γνωρίζουμε ἐμεῖς.

Ἀκόμη, στήν ζωή τοῦ ἁγίου Διονυσίου ἔγινε ἡ ὑπέρβαση τοῦ θανάτου ἀπό τήν βίωση τῆς πραγματικῆς ζωῆς. Ὁ θάνατος συνδέεται μέ τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου καί τόν γνωρίζουμε μέ τήν φθαρτότητα καί τήν θνητότητα, ἀλλά καί τόν θάνατο ἀγαπητῶν μας ἀνθρώπων. Ὅλοι μας δέ προσπαθοῦμε νά παρατείνουμε τήν βιολογική ζωή μέ διαφόρους τρόπους πού μᾶς προσφέρει ἡ σύγχρονη ἐπιστήμη. Ὁ ἅγιος Διονύσιος ἔζησε καί ζῆ τήν ὑπέρβαση τοῦ θανάτου μέ τήν ἀφθαρσία τοῦ σώματός του. Ὑπῆρξε κάποια στιγμή πού ἡ ψυχή ἀποχωρίσθηκε τό σῶμα του, ἀλλά τό Ἅγιο Πνεῦμα δέν χωρίσθηκε οὔτε ἀπό τήν ψυχή οὔτε ἀπό τό σῶμα. Καί γι’ αὐτό τό σῶμα του παραμένει ἄφθαρτο.