Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα

Κυριακή μετά τά Χριστούγεννα (Ματθ. β΄ 13-23)

Ἀναχωρησάντων τῶν μάγων ἰδοὺ ἄγ­γελος Κυρίου φαίνεται κατ᾿ ὄναρ τῷ Ἰωσὴφ λέγων· ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ φεῦγε εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἴσθι ἐκεῖ ἕως ἂν εἴπω σοι· μέλλει γὰρ Ἡρῴδης ζητεῖν τὸ παιδίον τοῦ ἀπολέσαι αὐτό. Ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ νυκτὸς καὶ ἀνεχώρησεν εἰς Αἴγυπτον, καὶ ἦν ἐκεῖ ἕως τῆς τελευτῆς Ἡρῴδου, ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν ὑπὸ τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος· ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τὸν υἱόν μου. Τότε Ἡρῴδης ἰδὼν ὅτι ἐνεπαίχθη ὑπὸ τῶν μάγων, ἐθυμώθη λίαν, καὶ ἀποστείλας ἀνεῖλε πάντας τοὺς παῖδας τοὺς ἐν Βηθλεὲμ καὶ ἐν πᾶσι τοῖς ὁρίοις αὐτῆς ἀπὸ διετοῦς καὶ κατωτέρω, κατὰ τὸν χρόνον ὃν ἠκρίβωσε παρὰ τῶν μάγων. τότε ἐπληρώθη τὸ ρη­θὲν ὑπὸ Ἱερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος· φω­νὴ ἐν Ραμᾷ ἠκούσθη, θρῆνος καὶ κλαυθμὸς καὶ ὀδυρμὸς πολύς· Ραχὴλ κλαίουσα τὰ τέκνα αὐτῆς, καὶ οὐκ ἤθελε παρακληθῆναι, ὅτι οὐκ εἰσίν. Τελευτήσαντος δὲ τοῦ Ἡρῴδου ἰδοὺ ἄγγελος Κυρίου κατ᾿ ὄναρ φαίνεται τῷ Ἰωσὴφ ἐν Αἰγύπτῳ λέγων· ἐγερθεὶς παράλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐ­τοῦ καὶ πορεύου εἰς γῆν Ἰσραήλ· τεθνή­κασι γὰρ οἱ ζητοῦντες τὴν ψυχὴν τοῦ παιδίου. ὁ δὲ ἐγερθεὶς παρέλαβε τὸ παιδίον καὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ καὶ ἦλθεν εἰς γῆν Ἰσραήλ. ἀκούσας δὲ ὅτι Ἀρχέλαος βασιλεύει ἐπὶ τῆς Ἰουδαίας ἀντὶ Ἡρῴδου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ἐφοβήθη ἐκεῖ ἀπελθεῖν· χρηματισθεὶς δὲ κατ᾿ ὄναρ ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη τῆς Γαλι­λαίας, καὶ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς πό­λιν λεγο­μένην Ναζαρέτ, ὅπως πληρωθῇ τὸ ρηθὲν διὰ τῶν προφητῶν ὅτι Ναζωραῖος κληθήσεται.

Τρεῖς στάσεις πρός τόν Χριστό

«Ἐγερθείς παράλαβε τό παιδίον καί τήν μητέρα αὐτοῦ καί φεῦγε εἰς Αἴγυπτον... μέλλει γάρ Ἡρώδης ζητεῖν τό παιδίον τοῦ ἀπολέσαι αὐτό...» (Ματθ. β´, 13)

Οἱ πιστοί Χριστιανοί βιώνουν στήν καρδιά τους τήν Γέννηση τοῦ Θεανθρώπου, ὡς προσωπική τους θέωση. Οἱ Πατέρες τόνισαν τήν ἀλήθεια ὅτι «ἀεί Χριστούγεννα ἐστί» καί «ἀεί Πάσχα ἐστί» καί «ἀεί Πεντηκοστή ἐστί».

Ἡ ἐν Χριστῷ ζωή, ὡς ἑνότητα τοῦ πιστοῦ μέ τόν Χριστό, εἶναι βίωση τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ. Ἐπειδή ὅμως, ὡς πεπτωκότες, εὔκολα ξεχνοῦμε καί ἔχουμε ἀνάγκη πνευματικῶν σταθμῶν γιά μεγαλύτερη πνευματική ἐμβάθυνση, γι᾿ αὐτό ἡ Ἐκκλησία διένειμε τούς ἀπολυτρωτικούς σταθμούς τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ σέ ὁλόκληρο τό χρόνο. Ἄλλωστε, ἡ βίωση τοῦ Χριστοῦ εἶναι καθολική, πού σημαίνει ὅτι δέν βιώνουμε τό ἕνα μετά τό ἄλλο τά γεγονότα τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ, οὔτε βιώνουμε διαδοχικά καί σταδιακά τίς ἀρετές, ἀλλά αὐξανόμαστε καθολικά ἐν Χριστῷ. Στήν συνέχεια θά δοῦμε τρεῖς στάσεις πού λαμβάνουν οἱ ἄνθρωποι ἀπέναντι στόν Χριστό.

* * *

Ὁ Ἰωσήφ δεχόταν τήν ἐμφάνιση, τήν ἐπίσκεψη τοῦ ἀγγέλου καί ὑπήκουε ἀμέσως στόν λόγο του καί ἔτσι ὑπηρέτησε τό μέγα μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου. Κάνει ἰδιαίτερη ἐντύπωση ὅτι στήν Ἁγία Γραφή δέν ὑπάρχει κανένας λόγος τοῦ Ἰωσήφ. Πάντοτε μέ τήν ἀδιάκριτη ὑπακοή του βοηθᾶ τήν Παναγία καί τό Παιδίον. Ἔτσι, στήν περίπτωσή του ἔχουμε τό γεγονός κατά τό ὁποῖο ἡ σιωπή ὑπηρετεῖ τόν Λόγο. Μᾶς δίνεται ἡ δυνατότητα νά δοῦμε τίς μεγάλες ὑπηρεσίες πού προσφέρει στόν Λόγο ἡ σιωπή καί ἡ ἡσυχία, ἀλλά καί ἡ ἀξιοποίηση τῆς σιωπῆς ἀπό τόν Λόγο. Ὁ Ἰωσήφ ἔγινε ὁ τύπος τῆς ἐλ-Λόγου ἡσυχίας, πού εἷναι μιά ἀκατάπᾳυστη κραυγή.

Πρέπει νά παρατηρήσουμε ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἔδωσε μεγάλη σημασία στήν ἡσυχία μέ ὅλη τήν σημασία της. Ἡ ἡσυχία ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο στόν Λόγο καί ὁ Λόγος ἀκούγεται καθαρά στήν κατάσταση τῆς ἡσυχίας. Ὁ Χριστός, κατά τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων, εἷναι ὁ Λόγος τοῦ Πατρός. Ἡ κίνησή Του πρός τόν ἄνθρωπο ἦταν ἀποκάλυψη λόγου, ἀλλά καί ἔκφραση ἡσυχίας. Γι᾿ αὐτό καί ἡ κίνηση τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Θεό καί τόν ἄνθρωπο πρέπει νά διαπνέεται ἀπό τά δύο αὐτά στοιχεῖα.

Ἡ σημερινή ἐποχή εἷναι ἐποχή δράσεως καί κινήσεως, γιατί πιστεύουμε ὅτι ἔτσι θά ἔλθη ἡ ἀτομική καί κοινωνική εὐημερία. Ἡ ἀνυπαρξία τῆς ἐσωτερικῆς ἡσυχίας ἔχει σάν ἀποτέλεσμα τήν ἀλλοτρίωση τοῦ ἀνθρώπου, πού, κατά τήν ὀρθόδοξη θεολογία, εἷναι ἡ ἀπομάκρυνσή του ἀπό τόν Θεό. Τό αἰσθανόμαστε αὐτό καλά σήμερα, γι᾿ αὐτό ἀναζητοῦμε ἡσυχία στήν φύση, στήν βίωση πρωτογόνων μορφῶν ζωῆς, στήν ἀπομόνωση. Ὅμως δέν ἐπιτυγχάνουμε τίποτε γιατί δέν ὑπάρχει ἐσωτερική ἡσυχία, πού δημιουργεῖται, ὅταν ἡ ἐξωτερική ἡσυχία ὑπηρετῆ τόν Λόγο καί ἔρχεται σέ κοινωνία μαζί Του. Ἔτσι, ἡ Ὀρθοδοξία ἔχει σήμερα καθῆκον νά ὁμιλῆ γιά τήν θεολογική αὐτή «ἔγκαρπον» ἡσυχία. Μέσα στό κλίμα της ἑνοποιεῖται ὁ ἄνθρωπος καί τότε ἡ δράση του εἶναι ὑγιής.

* * *

Ἡ Παναγία ἔχει στήν ἀγκαλιά της τόν Χριστό. Χριστός καί Παναγία εἷναι ἑνωμένοι μεταξύ τους καί δέν νοοῦνται ἀνεξάρτητα, ἀφοῦ ἡ δόξα τῆς Παναγίας βρίσκεται στόν καρπό τῆς κοιλίας της, τόν Χριστό καί ὁ Χριστός δι᾿ αὐτῆς ἐνηνθρώπησε. Ἔτσι, ἡ Παναγία ὑπηρετεῖ τόν Χριστό μέ τήν προσφορά τοῦ ἑαυτοῦ της. Ἡ Παναγία ἔγινε ὁ τύπος τῆς Ἐκκλησίας καί κάθε πιστοῦ, πού ἀποτελεῖ μέλος τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χριστός εἶναι τό κέντρο, ἡ δύναμη καί ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ πιστοῦ. Αὐτός εἶναι ἡ ρίζα μας, ἡ ζωή μας, τό φῶς καί ἡ δύναμή μας. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος παρουσιάζει τόν Χριστό νά λέγη: «Ἐγώ πατήρ, ἐγώ ἀδελφός, ἐγώ νυμφίος, ἐγώ οἰκία, ἐγώ τροφεύς, ἐγώ ἱμάτιον, ἐγώ ρίζα, ἐγώ θεμέλιος. Πᾶν ὅπερ ἄν θέλῃς ἐγώ». Καί κατά τόν Νικόλαο Καβάσιλα ὁ Χριστός εἶναι ὁ δρόμος (ἡ ὁδός), ἡ δύναμη γιά νά βαδίσουμε τήν ὁδό καί τό τέρμα τῆς ὁδοῦ. Αὐτός γιά τούς ἀγωνιζομένους εἶναι ὁ συναθλητής, γιά τούς εὐδοκιμοῦντας στήν πνευματική ζωή εἶναι ὁ ἀγωνοθέτης καί γιά τούς νικητάς εἶναι τό στεφάνι.

Ἑπομένως, ἡ δύναμη τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως καί τῆς Παναγίας, δέν βρίσκεται στήν ἐξωτερική ἰσχύ, στήν σύναψη διαφόρων ὑψηλῶν καί μεγάλων σχέσεων, στά χρήματα καί τά ἱδρύματα, ἀλλά στήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ, πού ἐσωτερικά τήν ζωοποιεῖ καί τήν ἐνδυναμώνει. Ἐπίσης, ὅπως τό Παιδίον Ἰησοῦς βρίσκεται στήν ἀγκαλιά τῆς Παναγίας, ἔτσι βρίσκεται στό κέντρο τῆς Ἐκκλησίας καί γι᾿ αὐτό δέν μποροῦμε νά ἀναζητᾶμε τόν Χριστό ἔξω ἀπό τήν Παναγία καί ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία. Εἶναι τεράστιο λάθος, ὅταν ἀπομονώνεται ὁ Χριστός ἀπό τήν Ἐκκλησία, γιατί τότε διαστρεβλώνεται. Ἐνδεχομένως γίνεται ἕνας ρομαντιστής, ἕνας φιλόσοφος, ἕνας κοινωνιολόγος, καί ὄχι Σωτήρ τῶν ἀνθρώπων. Ὅπως μέσα στήν μήτρα τῆς Θεοτόκου κυοφορήθηκε ὁ Χριστός, ἔτσι καί ἐμεῖς μέσα στήν μήτρα τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή στήν ἐσωτερική μυστηριακή καί ἀσκητική ζωή, θά βροῦμε τόν Χριστό καί θά γεννηθοῦμε πνευματικά, ὁπότε θά ὀνομαζόμαστε Χριστιανοί. Διότι ἕνα ἄγαλμα ἀφοῦ δέν ἔχει ζωή δέν λέγεται ἄνθρωπος. Ἔτσι καί ἕνας ἄνθρωπος, πού δέν ἔχει μέσα του τήν Ζωή, τόν Χριστό, δέν λέγεται Χριστιανός (ἅγ. Γρηγόριος Νύσσης).

* * *

Ἡ φιλοδοξία τοῦ Ἡρώδου τόν ὁδήγησε στό νά μισῆ τόν Χριστό καί νά θέλη τόν θάνατό Του. Φοβᾶται μήπως τοῦ πάρει τήν ἐξουσία. Εἶναι πραγματικά ἀνόητος καί μωρός, ἀφοῦ δέν ἔχει στοιχειώδη λογική νά ἀντιληφθῆ τήν μεγάλη διαφορά ἡλικίας καί τό αἰφνίδιο τοῦ θανάτου. Ζητᾶ ἀσφάλειες καί προχωρεῖ σέ σφαγές γιά νά ἀσφαλίση τήν ἀνασφάλειά του. Βέβαια γρήγορα «τεθνήκασιν οἱ ζητοῦντες τήν ψυχήν τοῦ παιδίου» (Ματθ. β', 20). Ὁ Ἰησοῦς βασιλεύει στούς αἰῶνες, ἐνῶ ἐκεῖνοι πού ἐπεδίωκαν τόν θάνατό Του πέθαναν οἱ ἴδιοι.

Ὁ Ἡρώδης εἶναι τύπος τῶν ἀνθρώπων πού καταδιώκουν τήν Ἐκκλησία-Χριστό. Τήν μισοῦν καί ἐπιδιώκουν τήν ἐξαφάνισή της. Οὐσιαστικά, τό μόνο πού κατορθώνουν εἶναι νά ἀφανισθοῦν οἱ ἴδιοι. Ἡ Ἐκκλησία (Χριστός) εἶναι ὁ ἰσχυρός λίθος καί ὅποιος πέσει ἐπάνω του θά συντριβῆ.

Πρέπει νά λεχθῆ στό σημεῖο αὐτό, ὅτι ὅπως ὁ Χριστός, ἔτσι καί ἡ Ἐκκλησία δέν ἔχει ἐχθρούς. Διότι δέν μπορεῖ νά εἶναι ἐχθρός αὐτός πού διαθέτει «ἀσθενική ὅραση» πού κλείνεται μέσα στήν φυλακή τῶν παθῶν του, τῆς ἀτομικότητος καί τῆς μερικότητός του. Δέν μπορεῖ νά εἶναι ἐχθρός αὐτός, πού δέν μπορεῖ νά δῆ τήν ὁλότητα τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, πού περισώζει ἡ Ἐκκλησία. Εἶναι ἁπλῶς ἄρρωστος. Γι᾿ αὐτό τό μήνυμα, ὅπως ἔχει παρατηρηθῆ, τῆς Ἐκκλησίας στόν σημερινό διεσπασμένο καί ἀλλοτριωμένο κόσμο, πού τήν ἀρνεῖται, εἶναι ὅτι αὐτή ἀγαπᾶ ὅλους καί ἐνδιαφέρεται γιά τήν σωτηρία ὅλων. Ὅλη ἡ ἀνθρώπινη φύση ἔχει προσληφθῆ ἀπό τόν Χριστό.

Τρεῖς στάσεις λαμβάνουν πάντα οἱ ἄνθρωποι ἀπέναντι στόν Χριστό. Ἄλλοι, σάν τόν Ἰωσήφ Τόν ὑπηρετοῦν μέ τήν ἡσυχία καί τήν ὑπακοή. Ἄλλοι, σάν τήν Θεοτόκο Τόν γεννοῦν, καί ἄλλοι, σάν τόν Ἡρώδη ζητοῦν τόν θάνατό Του. Ἡ Ἐκκλησία μέ τήν ἀγάπη ἐπιθυμεῖ τόν «θάνατο» ὅλων, δηλαδή τόν «θάνατο» κάθε ἀπολυτοποιημένης ἀποσπασματικότητος καί τήν βίωση τῆς ὁλότητος, τῆς πραγματικῆς ζωῆς στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία.

ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο Ὅσοι Πιστοί